Het programma van de derde ethische toekomstverkenning “Hufters?! Ethiek van de etiquette” op vrijdag 23 oktober 2015 is inmiddels compleet! Op dit symposium zal vanuit verschillende invalshoeken (politie, psychologie, journalistiek, filosofie) in kaart worden gebracht wat onder goede manieren moet worden verstaan, waarom die manieren op weerstand stuiten, om wiens omgangsvormen het dan gaat en of er goede (morele) redenen zijn om aan beleefde omgangsvormen te hechten.
Plaats: Politieacademie Apeldoorn, Arnhemseweg 348, 7334 AC Apeldoorn
Deelnamekosten: 25 euro (VvEN-leden en studenten gratis)
Lunchkosten zijn voor eigen rekening in de kantine.
Deelnemers krijgen later het Filosofie & Praktijk-nummer over het thema thuisgestuurd.
Inschrijving: per email (ethiekinnederland@gmail.com) of via de website van de VvEN vóór 16 oktober 2015.
Dagvoorzitter: prof dr M. Sie
Programma:
10.00-10.20u: opening J. Nap
10.20-11.05u: J. Rood: Horen goede manieren bij de politie?
In een lezing met filmfragmenten wordt de vraag eerst vanuit de praktijk beantwoord en daarna theoretisch nader onderzocht. In de dagelijkse praktijk van de Amsterdamse politie (van het regiokorps Amsterdam-Amstelland) spelen goede manieren een grote en centrale rol. Ook in de politieopleiding wordt veel nadruk gelegd op nette en vriendelijke omgangsvormen. Waarom eigenlijk? En bijt zo’n ‘netjes’ optreden van de politie niet met haar eigenlijke functie, die van eigenaar van het geweldsmonopolie? Zijn geweld en goede manieren wel met elkaar te rijmen?
11.05-11.15u: opmaat werkgroepen
11.15-12.30u: vier verkennende werkgroepen over omgangsvormen (1) op het internet (M. Becker), (2) in het verkeer (G. van Oenen), (3) in de sport (J. Vorstenbosch), en (4) aan de academie (M. Sie)
12.30-13.30u: lunch
13.30-15.00u: drie inleidingen door
Jan Bransen: De straat is van mij – natuurlijk!
Er is een interessante overeenkomst tussen een hufter en een gastheer: beiden nemen op een hoogst vanzelfsprekende manier meer ruimte in beslag dan zij voor zichzelf nodig hebben. Er is ook een hoogst interessant verschil. De gastheer heeft al die ruimte nodig om haar geordend ter beschikking te kunnen stellen van de gasten die hem dierbaar zijn. De hufter, daarentegen, heeft al die ruimte nodig om haar te kunnen verkwisten als een uiteindelijk waardeloze buffer voor zijn tere eigenbelang.
Hoe kunnen wij in een pluralistisch klimaat de gastheer zijn ruimte gunnen en de hufter zijn ruimte ontnemen? Hoe kunnen wij hoffelijkheid laten floreren zonder etiquette? Dat is, zoals ik zal betogen, de cruciale vraag voor een beschaafde samenleving.
Willem Lemmens: Ethiek van het fatsoen: kwestie van empathie of hypocrisie?
Fatsoen en beleefdheid sporen ons aan om in de omgang met de ander uitwendige regels te respecteren. Wie belang hecht aan beleefdheid en etiquette heet daarom wel eens hypocriet te zijn. Fatsoen en beleefdheid stroken niet met echte deugdzaamheid, zo lijkt het wel. Volgens die visie zijn morele personen vrij van hypocrisie: ze malen immers niet om formele regels, maar veeleer om welgemeende empathie en authentiek ‘zichzelf zijn’. Toch is het vaak moeilijk om in het gewone sociale verkeer oprecht empathie te voelen voor specifieke personen of om zich in te leven in hun omstandigheden of gewoontes. In dezelfde zin ervaren we niet zelden dat het beter is onze gevoelens en overtuigingen voor de ander verborgen te houden. Respect betonen zonder empathie is soms het beste waartoe we in staat zijn: beleefd blijven zonder onze intiemste gevoelens prijs te geven, is niet zelden een teken van wijsheid en bezonnenheid. Kortom, regels van fatsoen en beleefdheid herinneren ons aan de kwetsbaarheid van empathie en authenticiteit. In die zin zijn ze misschien een noodzakelijke opstap tot deugdzaamheid. Wie authentiek wil zijn en empathie belangrijk vindt als bron van moraliteit, erkent best ook het belang van een zekere hypocrisie.
Beatrijs Ritsema: Liever minder dan meer blauw op straat.
De presentatie zal gaan over de moeizame omgang tussen politie en burgers, over waarom het zo vaak spitsroeden lopen is voor de politie (zoals alle machthebbers kampen ook zij met een autoriteitsprobleem) en over de onbedoeld kwalijke effecten van preventie.
15.00-16.00u: rondetafelgesprek met de sprekers (en na verloop van tijd ook met de zaal)
16.00-16.15u: column Laura van Dolron
16.15u: afsluitende (non-alcoholische) borrel
Over de sprekers: Jurriën Rood is filosoof en filmer en deed enige jaren als vrij onderzoeker en filmmaker uitgebreid onderzoek bij de Amsterdamse politie naar het straatgezag. Prof dr Jan Bransen is hoogleraar Filosofie van de gedragswetenschappen aan de Radboud Universiteit Nijmegen. Prof dr Willem Lemmens is hoogleraar Filosofie aan de Universiteit Antwerpen en voorzitter van het Centrum voor Ethiek aldaar. En Beatrijs Ritsema is sociaal psycholoog en etiquettedeskundige.